Sel Artık Afet Değil, Yeni Normal
Kuzey Kıbrıs’ta Su Baskınlarını Neden Farklı Okumalıyız?
Kerem Can
Uzun yıllar boyunca seli, Kuzey Kıbrıs’ta olağanüstü bir durum olarak ele aldık.
Nadiren olur, kısa sürer, “talihsizlik” olarak geçerdi.
Bugün bu tanım artık geçerli değil.
Son yıllarda sahada gördüklerim bana çok net bir şey gösteriyor:
Sel artık istisna değil. Tekrar eden, öngörülebilir ve yönetilmesi gereken bir risk.
Bu yazıyı bir felaket hikâyesi anlatmak için değil, bizzat karşılaştığım gerçekliği paylaşmak için yazıyorum.
Yağmur Değişti, Risk Değişti
Doğu Akdeniz’de iklim değişiyor.
Bu soyut bir cümle değil, her yıl dosyalara yansıyan somut bir gerçek.
Sorun yağmurun az ya da çok yağması değil.
Sorun, nasıl yağdığı.
Artık yağışlar daha kısa sürede, daha yoğun ve daha düzensiz geliyor.
Bu durum altyapıyı zorluyor, drenaj sistemlerini yetersiz bırakıyor ve su baskınlarını kaçınılmaz hale getiriyor.
Kuzey Kıbrıs’ta son yıllarda aynı tabloyu tekrar tekrar görüyoruz:
Saatler içinde ciddi su baskınları, aynı bölgede kısa aralıklarla tekrar eden hasarlar ve “daha geçen yıl olmuştu” denilen yerler.
Bu tablo artık olağanüstü değil.
Bu, yeni normal.
En Tehlikeli Cümle: “Buraya Şimdiye Kadar Sel Gelmedi”
Sahada en sık duyduğum cümlelerden biri bu.
Ve açık söylemem gerekir ki, en tehlikelisi de bu.
Çünkü iklim krizi geçmişe bakmaz.
“Daha önce olmadı” demek, artık bir güvence değildir.
Bugün sel riski sadece dere yataklarıyla sınırlı değil.
Şehir merkezlerinde, yeni yerleşim alanlarında, ticari bölgelerde ve modern yapılarda da su baskınları yaşanıyor.
Artık soru “buraya sel gelir mi?” değil.
“Ne zaman gelir ve hazır mıyız?”
Sel Hasarları Neden Eskisinden Daha Ağır?
Eskiden sel denildiğinde temizlik ve kısa süreli aksaklıklar akla gelirdi.
Bugün ise tablo çok daha karmaşık.
Modern yaşam suya karşı daha hassas:
-
Elektrik ve mekanik sistemler
-
Asansörler ve jeneratörler
-
Dijital altyapılar
-
Depolanan stoklar ve emtialar
Bir günlük yoğun yağış, haftalarca süren iş kesintisine, ciddi stok kayıplarına ve nakit akışı sorunlarına yol açabiliyor.
Bu nedenle sel artık sadece fiziksel bir hasar değil.
Bir operasyonel kriz.
Sorun Sel Değil, Hazırlıksızlık
Şunu net söylemek isterim:
Selin kendisi kadar, hazırlıksızlık da zarar veriyor.
Hasar sonrası karşılaştığım tablo genellikle aynı:
Ve bunların çoğu hasar yaşandıktan sonra fark ediliyor.
Sel artık yeni normalken, eski poliçe alışkanlıkları ciddi bir risk oluşturuyor.
Afet Dili Yerine Risk Dili
Buradaki en önemli kırılma noktası dil.
Sel hâlâ “afet” olarak konuşulduğunda refleks panik oluyor.
Oysa bugün buna farklı bakmak zorundayız.
Sel artık öngörülebilir, tekrar eden ve yönetilebilir bir risk.
Bu da yaklaşımın değişmesini gerektiriyor:
Hasar olduktan sonra değil, önce konuşmak.
Poliçeleri yenilerken riskleri güncellemek.
Teminatları gerçek maliyetlere göre ele almak.
Panik değil, hazırlık.
Sigorta Bu Yeni Normalde Ne Olmalı?
Benim için sigorta geçmişi tekrar eden bir sistem değil.
Sigorta, geleceğe hazırlanma işidir.
Bugünün koşullarında şu sorular hayati önemde:
-
Su baskını teminatı gerçekten kapsayıcı mı?
-
Sigorta bedeli bugünkü yeniden yapım maliyetini karşılıyor mu?
-
Aynı risk tekrar ettiğinde plan var mı?
-
Hasar anında erişim ve yönlendirme net mi?
Bu sorulara net cevaplar yoksa, güven de zayıflar.
Neden Bu Yazıyı Yazıyorum?
Bu yazıyı bir kampanya için yazmıyorum.
Bir uyarı olsun diye yazıyorum.
Çünkü sahada gördüğüm şu:
Sel zarar vermiyor. Hazırlıksızlık zarar veriyor.
“Olursa bakarız” yaklaşımı, bugünün riskleri karşısında artık yeterli değil.
Sonuç: Yeni Normal, Yeni Sorumluluk
Sel artık nadir bir afet değil.
Daha sık oluyor, daha pahalıya mal oluyor ve daha geniş alanları etkiliyor.
Bu gerçeği kabul etmek korkutucu değil.
Aksine, yönetilebilir hale getirici.
Doğru hazırlıkla, doğru teminatla ve gerçekçi bir bakış açısıyla selin finansal etkileri kontrol altına alınabilir.
Sigorta da tam olarak bunun için var.
Afet diliyle değil, risk diliyle konuştuğumuzda.